Gayrimenkul alım satımında vergi kaçıranlara yönelik Hazine ve Maliye Bakanlığı harekete geçti. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), konut satışlarında tapu harcını düşük göstererek devleti zarara uğrattığı tespit edilen yüz binlerce tapu sahibine tek tek yazı göndermeye başladı. Alıcı ve satıcının adreslerine ulaşan tebligatlarda, şüpheli satış işlemleri hakkında açıklama talep ediliyor. Tespit edilen usulsüzlüklerdeki vergi farkı, gecikme faiziyle birlikte tahsil edilecek.

Yapay Zeka Destekli Tarama Sistemi Devrede

GİB, vergi kaçakçılığının önüne geçmek için son teknoloji ürünü yapay zeka destekli tarama sistemlerini devreye soktu. Bu sistemler aracılığıyla son beş yıla ait tüm gayrimenkul satış işlemleri detaylı bir şekilde incelenerek, gerçek satış bedeli yerine belediyelerin belirlediği düşük rayiç bedeller üzerinden işlem yapıldığı belirlenen şüpheli durumlar tespit edildi. Bu tespitler sonucunda, ilgili alıcı ve satıcılar ifadeye çağrılıyor. GİB, izahat sunmayan mükelleflere yüksek miktarda para cezası uygulayabileceği konusunda uyarıyor.

Alıcı ve Satıcı Ortak Sorumlu Tutuluyor

Mevzuat gereği, gayrimenkul satışlarında tapu harcı, satış bedelinin yüzde 4'ü oranında hesaplanıyor ve bu tutar alıcı ile satıcı arasında eşit olarak paylaşılıyor. Ancak uygulamada çoğu zaman alıcının ya da satıcının tamamını ödediği görülüyor. Bazı durumlarda ise taraflar, aralarındaki anlaşmalarla tapu satış bedelini düşük göstererek ödeyecekleri harç miktarını yasal sınırların altına düşürmeye çalışıyor.

Düşük Beyana Faizli Tahsilat Geliyor

Satış bedelinin gerçek değerinden düşük beyan edildiği tespit edilen alıcı ve satıcılara gönderilen tebligatlarla, bu duruma ilişkin ayrıntılı açıklama isteniyor. GİB, yapılan incelemeler sonucunda usulsüzlük tespit ederse, eksik beyan edilen tutarın vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın, gecikme faiziyle birlikte ödenmesini talep edecek. Söz konusu tarafların, tebligatın kendilerine ulaşmasından itibaren 15 gün içinde ilgili vergi dairelerine veya Gelir İdaresi Başkanlığı'nın dijital vergi dairesine başvurarak tespit edilen vergi farkını kapatmaları gerekiyor.

Pişmanlık Hükümleri Devrede

GİB, başlattığı bu denetim sürecinde ilk aşamada doğrudan bir ceza uygulamıyor. Gönderilen tebligatlarda, mükelleflere pişmanlık hükümlerinden yararlanmaları yönünde bilgilendirme yapılıyor. Tebligatlarda, söz konusu taşınmazın açık adresi, beyan edilen tapu harcı matrahı ve satış bedelinin piyasa koşullarına göre bariz şekilde düşük olduğu bilgileri yer alıyor ve vergi farkının ivedilikle ödenmesi tavsiye ediliyor.

Uzmanlardan "Değer Barışı" Çağrısı

Gayrimenkul sektörü uzmanları, satışlarda doğru beyan sistemine geçişin sağlanması için "değer barışı" uygulamasına gidilmesinin önemine dikkat çekiyor. Özellikle müteahhitlerin satış aşamasında düşük gösterdiği bedellerin, sonraki el değiştirmelerde de düşük kalmaya devam ettiğini belirten uzmanlar, hem değer artış kazancına ilişkin düzenlemeler yapılması hem de tapu harcı oranlarının makul seviyelere indirilmesi gerektiğini vurguluyor.

Denetim Ağı Genişliyor

GİB'in başlattığı bu kapsamlı denetim sürecinin ilk olarak İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa gibi büyük illerde yoğunlaştığı belirtiliyor. Ancak yetkililer, bu denetimlerin zamanla ülke genelindeki diğer illere de yaygınlaştırılacağını ifade ediyor. Vatandaşların mağduriyet yaşamaması için gayrimenkul alım satım işlemlerinde gerçek değerler üzerinden beyanda bulunmaları ve yasal düzenlemelere titizlikle uymaları önem taşıyor.

Tapu Harcı Oranları Nasıl Hesaplanıyor?

Türkiye'de tapu devir işlemlerinde hem alıcıdan hem de satıcıdan ayrı ayrı olmak üzere, beyan edilen devir bedeli üzerinden yüzde 2 oranında tapu harcı tahsil ediliyor. Ancak beyan edilen devir bedelinin, ilgili gayrimenkulün emlak vergisi değerinden düşük olması durumunda ise tapu harcı, emlak vergisi değeri üzerinden hesaplanıyor. Düşük beyan tespiti halinde ise eksik tahsil edilen harç, gecikme faiziyle birlikte ayrıca tahsil ediliyor.