Peki, sivrisineklerin bu seçici davranışının ardındaki neden ne? Hangi vücut kokuları onları cezbediyor ve bu istenmeyen ziyaretçilerden korunmanın yolları neler?

Sivrisinekler neden özellikle bazı insanlara yöneliyor? Bilim dünyası bu merak edilen soruya yanıt buldu. Yapılan son araştırmalar, sivrisineklerin hedef seçiminde tesadüften çok daha fazlasının etkili olduğunu ortaya koydu. Vücuttan yayılan belirli kokular, terleme şekli ve hatta kullanılan sabunlar bile bu kan emicilerin kimi seçeceğini belirliyor.

Ancak mesele yalnızca kaşıntı değil. Sivrisinekler, Zika virüsü, dang humması, sıtma ve Batı Nil virüsü gibi ölümcül hastalıkları da taşıyabiliyor. Her yıl dünya genelinde 1 milyondan fazla insanın bu hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdiği biliniyor. İklim değişikliğiyle birlikte artık sivrisinek kaynaklı vakalar yalnızca tropikal bölgelerde değil; Kaliforniya, Arizona ve Connecticut gibi daha ılıman iklimlerde de artış gösteriyor.

Ekol TV'deki habere göre; Sivrisinekler hedeflerine ulaşmak için oldukça gelişmiş yöntemler kullanır. 60 metreye kadar mesafedeki karbondioksiti algılayarak yön bulur, birkaç metre kala ise ayak ve cilt kokularımızı tanır. 15 metre mesafede bizi silüet olarak görmeye başlarlar ve son aşamada, vücut ısımızı tespit ederek konacakları bölgeyi belirlerler.

EN ÇEKİCİ KOKU NE?

Johns Hopkins Üniversitesi’nden Diego Giraldo liderliğindeki bir araştırma, sivrisineklerin insan kokularını nasıl ayırt ettiğini gösterdi. Giraldo, sivrisineklerin devasa bir test alanında bile bazı bireylerin kokularına dört kat daha fazla ilgi gösterdiğini söylüyor. 

Kokular, farklı oranlarda salgılanan kimyasallardan oluşuyor. Pittsburgh Üniversitesi’nden kimyager Stephanie Rankin-Turner’ın analizlerine göre, ter ve cilt yüzeyindeki mikroplardan kaynaklanan karboksilik asitler, sivrisineklerin en sevdiği kokular arasında. Cilt mikrobiyomu bu konuda önemli bir rol oynuyor. Aynı zamanda aseton gibi diğer bileşenler de cazibeyi etkileyebiliyor.

Bu kokular kişiden kişiye değişse de zamanla sabit kalabiliyor. Bu da bazı insanların neden yıllar boyu sivrisinek mıknatısı olarak kalabildiğini açıklıyor.

SABUNLAR GERÇEKTEN YARDIMCI OLUYOR MU?

Bir başka araştırmada, kişisel bakım ürünlerinin sivrisinek çekiciliği üzerindeki etkileri incelendi. Sonuç olarak bazı sabunlar insanları daha çekici hale getiriyordu.

Virginia Tech’ten nöroetolog Clément Vinauger’a göre, sabunlardaki limonen gibi sivrisinek kovucu kimyasallar bile vücutla birleşince ters tepebilir. Aynı madde, kombinasyona göre "insan kokusu" ya da "bitki kokusu" sinyali verebilir.

KİŞİYE ÖZEL KOVUCU MÜMKÜN MÜ?

 Araştırmacılar, sivrisineklerin tercih ettiği ve uzak durduğu kokuları tespit ederek karışımlar hazırladı. Sivrisineklerin, itici kokulara karşı net bir tepki verdiği görüldü. Bu da gelecekte kişiselleştirilmiş sivrisinek kovucular üretilebileceğini gösteriyor. 

SİVRİSİNEKLER YALNIZCA KOKUYA GÜVENMİYOR

Sivrisinekler sadece kokuya değil, aynı zamanda ısıya, ışığa, hatta akustik sinyallere de tepki veriyor. Örneğin, kızılötesi radyasyonu algılayabiliyor ve kokuları temel alarak görsel dikkatlerini ayarlayabiliyorlar. Eğer bir duyuları devre dışı kalırsa, diğerleri telafi edici şekilde daha fazla çalışıyor. Isı algısı, kokunun eksikliğini kapatabiliyor.

SİVRİSİNEKLERDEN EN ETKİLİ KORUNMA YÖNTEMLERİ

Şu an için en güvenilir sivrisinek kovucular DEET bazlı ürünler. Uzmanlar, özellikle tropikal bölgelerde bu ürünlerin talimatlara uygun şekilde kullanılmasını öneriyor. Limon okaliptüs yağı gibi doğal alternatifler de var ama etkileri daha sınırlı.

Kaynak:nationalgeographic